Mặc dù lãi suất vay từ gói 120.000 tỷ đồng đã được điều chỉnh giảm hơn 2% sau hai năm triển khai, tỷ lệ giải ngân vẫn ở mức rất thấp – theo báo cáo của Bộ Xây dựng.
Thông tin này được Bộ Xây dựng trình bày trong báo cáo kết quả giám sát chuyên đề và chất vấn gửi tới Quốc hội.
Gói tín dụng này được khởi động từ tháng 4/2023 nhằm hỗ trợ cho vay ưu đãi xây dựng nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân, với kỳ vọng góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một triệu căn hộ nhà ở xã hội vào năm 2030. Theo Nghị quyết 33, mức lãi suất của gói vay thấp hơn từ 1,5 đến 2 điểm phần trăm so với mặt bằng lãi suất trung và dài hạn của bốn ngân hàng thương mại nhà nước trong từng thời kỳ.
Kể từ thời điểm triển khai đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã có 4 lần giảm lãi vay gói 120.000 tỷ đồng. Cụ thể, từ tháng 7 đến tháng 12/2023, lãi suất cho vay người mua nhà và chủ đầu tư lần lượt 8,2% và 8,7%.
Nửa đầu năm 2024, lãi suất cho vay gói này giảm còn 7,5-8%, sau đó giảm thêm 1% vào nửa cuối năm. Từ đầu năm 2025, Ngân hàng Nhà nước thông báo lãi suất gói vay còn 6,6% với chủ đầu tư và 6,1% với người mua nhà.
Như vậy, kể từ khi triển khai, lãi suất cho vay gói tín dụng 120.000 tỷ đồng đã giảm tổng hơn 2%. Hiện mức này đã thấp hơn lãi suất cho vay người mua nhà xã hội theo Nghị định 100 (khoảng 6,6% một năm).
Quy mô chương trình cho vay cũng đã tăng lên 145.000 tỷ đồng bởi có thêm 5 ngân hàng đăng ký tham gia với số tiền 5.000 tỷ đồng mỗi ngân hàng, gồm HD Bank, TP Bank, VPBank, MBBank và Techcombank, bên cạnh 4 ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước.
Tuy nhiên, tiến độ giải ngân gói tín dụng vẫn ì ạch. Bộ Xây dựng cho biết đến nay có 97 dự án nhà xã hội của 38/64 tỉnh, thành được công bố đủ điều kiện vay vốn.
Số tiền giải ngân từ gói tín dụng này ước đạt khoảng 3.400 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ giải ngân hơn 2%. Trong số này, khoảng 2.940 tỷ đồng cho chủ đầu tư tại 21 dự án, còn lại là người mua nhà. Riêng 4 tháng đầu năm nay, số tiền giải ngân đạt hơn 550 tỷ đồng.
Lý giải tình trạng trên, Bộ cho biết nguồn cung nhà ở xã hội còn hạn chế, trong khi nhiều chủ đầu tư không đủ điều kiện để vay vốn hay bảo đảm điều kiện dư nợ, không có tài sản bảo đảm.
Ngoài ra, lãi suất gói vay ưu đãi trên được đánh giá vẫn cao, trong khi thời gian cho vay ngắn nên chưa thu hút được các doanh nghiệp, người dân vay vốn. Quy định đối tượng thụ hưởng còn phức tạp khiến người dân gặp khó khăn khi vay ưu đãi.
Bộ Xây dựng đề xuất giải pháp cho phép mở các chỉ tiêu, hạn mức tín dụng của các ngân hàng thương mại theo hướng phần cho vay mua nhà xã hội không tính vào hạn mức tăng trưởng tín dụng của ngân hàng.
Trước đó, Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết 145.000 tỷ đồng mà 9 ngân hàng đăng ký cho vay nhà ở xã hội, sẽ không tính vào hạn mức tăng trưởng tín dụng. Thời gian thực hiện chính sách tối đa đến 2030 và doanh số cho vay không vượt quá số tiền mà ngân hàng thương mại đã đăng ký.
Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các nhà băng nghiêm túc các cam kết về lãi suất ưu đãi, thời gian cho vay. Các ngân hàng cần phối hợp với các dự án xây dựng đủ điều kiện để giải ngân kịp thời khi chủ đầu tư có nhu cầu vay vốn, tạo điều kiện thuận lợi cho người mua nhà ở xã hội tiếp cận vốn vay.
Cuối năm ngoái, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu xây dựng gói tín dụng mới 30.000 tỷ đồng cho người vay mua, thuê, xây dựng hoặc cải tạo loại nhà ở này. Bộ Xây dựng được giao chủ trì nghiên cứu, hoàn thành trong tháng 10/2024.
Nguồn lực của gói tín dụng này lấy từ ngân sách địa phương và khoảng 15.000 tỷ đồng phát hành trái phiếu Chính phủ. Như vậy, vốn của gói 30.000 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước, khác với nguồn lực gói 120.000 tỷ đồng do các ngân hàng thương mại tham gia hỗ trợ.
Nhà ở xã hội là chủ trương đảm bảo an sinh xã hội, được nhiều người dân rất quan tâm. Thời gian qua, Chính phủ cũng đôn đốc các bộ ngành, địa phương tập trung tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy phát triển phân khúc này.
Lãnh đạo Chính phủ lưu ý nhà ở xã hội được ưu đãi về vốn vay, đất đai… nên có giá thành phù hợp hơn với những người thu nhập thấp, công nhân… Việc làm các thủ tục nhanh, thi công nhanh cũng giúp giảm chi phí và giá thành. Tuy nhiên, các hạ tầng giao thông, điện, nước, hạ tầng xã hội, y tế, giáo dục, điều kiện vệ sinh, môi trường… phải bảo đảm đầy đủ, thuận tiện cho người dân như với các dự án nhà ở thương mại.
